ACT (spreek uit als ‘ekt’) is een van de jongste loten aan de boom van de cognitieve therapie. Het staat voor Acceptance and Commitment Therapy (in het Nederlands vaak vertaald als: Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie). Het bijzondere van ACT is dat het de grondigheid, praktische toepasbaarheid en wetenschappelijkheid van de cognitief-psychologische traditie combineert met de diepgang en transcendentie van de boeddhistische psychologie.
Negatieve gedachten
Heel in het kort komt ACT hier op neer. Als we lijden aan het leven worden we vaak beheerst door allerlei negatieve stemmen in onszelf: het wordt toch nooit wat, ik kan het niet, ik hoor er niet bij, dat lukt mij nooit. We zijn geneigd die stemmen te geloven: we gaan compleet mee in het verhaal dat we onszelf vertellen over onszelf. Vaak zijn die verhalen al jaren en jaren oud. Hoewel ze ons niet gelukkiger maken, lijken ze wel in ons systeem te zitten.
Veel cognitieve therapie?gaan deze negatieve gedachten te lijf door ze te bevragen: klopt de negatieve gedachte wel? Vaak rammelen die negatieve gedachten rationeel gezien aan alle kanten, en kun je de gedachte bijstellen. In de rationeel-emotieve therapie (RET), een veelgebruikte en vaak efffectieve praktische cognitieve therapie gebeurt dit onder andere. Veel mensen die met RET werken zullen echter gemerkt hebben dat hoe logisch RET ook klinkt, het in de praktijk toch niet altijd zo vanzelfsprekend werkt. Op de een of andere manier lijken negatieve gedachten wel aan ons te plakken, en komen we er niet zomaar vanaf.
Meditatie
ACT gooit het over een andere boeg, en trekt daarbij de eeuwenoude boeddhistische psychologie uit de kast. Meditatieve technieken helpen je niet om je vervelende, pijnlijke gedachten kwijt te raken, nee, ze helpen je om je gedachten te leren gade te slaan. Je weekt je zelf los van je gedachten, je leert om een afstand te nemen van wat er allemaal aan gedachten in je rondspringt. Doordat je gedachten je niet meer helemaal in de tang hebben ontstaat er meer lebensraum. Je staat weer iets meer aan het roer van je leven.
Mindfulness
Een andere belangrijke vaardigheid die de ontwikkelaars van ACT van boeddhisten hebben geleerd is mindfulness: werkelijk hier en nu zijn. Een van de eigenschappen van negatieve gedachten is dat ze je helemaal mee kunnen zuigen. Je voelt, ruikt, proeft niks meer: je zit daarentegen helemaal in je hoofd in hetzelfde kringetje rond te draaien. Mindfulnesstechnieken helpen je om uit je hoofd te komen, en het volle leven weer te proeven.
Wordt vervolgd
Meer over ACT in een van mijn komende weblogs. Wil je alvast meer lezen over ACT, kijk dan op de Amerikaanse website: http://www.contextualpsychology.org/ . De grondlegger van ACT (Steven Hayes) schreef een heel praktisch werkboek: ‘Uit je hoofd, in het leven’. Wil je iets meer weten over het begrip mindfulness, luister dan naar Jon Kabat-Zinn: http://www.theprojectnetwork.nl/mindfulness_135.html .
