Zoals trouwe lezers van mijn blog weten, ben ik een fan van ACT, de Acceptance and Commitment Therapy.
Wat ik mooi vind aan ACT, is dat het een paar voor mij heel belangrijke ‘ingangspunten’ met elkaar combineert:
- Ten eerste is het gericht op mindfulness: je leert omgaan met ‘negatieve’ gedachten, niet door ze weg te drukken, maar ‘gewoon’ (zo simpel is dat overigens nog niet altijd) ze er laten zijn, je leert werkelijk contact te hebben met het hier en nu, in je lijf te zijn en niet in je hoofd te leven.
- Ten tweede door de nadruk op ‘waarden’ in plaats van doelen: wat is het kompas waarop jij wilt varen, wat vind jij echt belangrijk in je leven?
- Ten derde door in actie te komen: ACT is gericht op daadwerkelijk stappen te zetten waarbij je trouw bent aan de richting die je voor jezelf (en anderen) waardevol acht.
De laatste twee schurken traditiegetrouw wat meer tegen coaching aan, de eerste (mindfulness) iets meer thuis in het domein van therapie en meditatie. Maar alledrie horen ze bij elkaar en vullen ze elkaar aan.
ACT maakt veel gebruik van metaforen, en het leuke van metaforen is dat ze soms in één klap duidelijk maken wat de ‘moraal van het verhaal’ is, meer dan pagina’s psychologische wijsheid je kan vertellen.
Zo kwam ik in een voor mij nog relatief onbekend, maar heel erg toegankelijk geschreven boek ‘De valstrik van het geluk’ van Russ Harris (een vertaling van ‘the Happiness Trap), een mooie metafoor tegen: de demonen op de boot. (foto: www.flickr.com, fotograaf: Darwin Bell)
‘Stel je voor dat je een schip bestuurt dat zich een heel eind op open zee bevindt. Onder het dek, uit het zicht, ligt een horde demonen, allemaal met enorme klauwen en messcherpe tanden. En die demonen hebben een deal met je gesloten: zolang jij ervoor zorgt dat het schip doelloos op zee blijft ronddobberen, blijven zij benedendeks, zodat je ze niet hoeft te zien. Maar waag je het om koers te zetten richting de kust, dan zullen ze meteen het dek op rennen, met hun vleugels klapperen, hun slagtanden ontbloten en dreigen je aan stukken te scheuren.’
In deze toestand ben je bang, en zodra je toch wat richting de kust vaart (wat je eigenlijk het allerliefste wilt), komen de demonen al snel boven dek, waarna je al snel je roer weer loslaat, en weer terugdobbert naar de open zee, zodat de demonen weer naar beneden gaan.
Maar op een moment raak je verschrikkelijk verveeld, je voelt je ellendig, kwaad en gespannen, en krijg je echt zin om richting de kust te gaan. Je verzamelt moed, draait aan het roer en zet weer koers richting de kust. Maar zodra je dit doet, komen de demonen weer.
Maar: wat is er aan de hand: de demonen zien er wel eng uit, maar kunnen je niet werkelijk iets doen. Ze raken je niet fysiek. Ze maken je bang, ze intimideren, maar werkelijk kwaad doen kunnen ze niet. Zodra jij accepteert dat ze je bang maken, maar je niet werkelijk kunnen verhinderen om de jouw gekozen richting te volgen, ben je vrij! Het enige dat je moet doen om richting de kust te gaan is de demonen om je heen laten zwermen, ze tegen je laten gillen en schreeuwen, maar ondertussen wel je schip op koers houden. De demonen kunnen je namelijk niet stoppen, behalve als jij je door hen laat intimideren.
Als je hier niet toe bereid bent, is je enige keus doelloos te blijven ronddobberen op zee. Je zou dit de ‘comfortzone’ kunnen noemen, maar in zekere zin is het de ‘misere-zone’, of de ‘loop-je-leven-mis’-zone.
ACT stelt feitelijk, als je op een gegeven moment je schip richting de kust stuurt, ongeacht hoe hard de demonen ook schreeuwen, dan zullen een aantal van hen op een gegeven moment het beu worden, en stoppen met schreeuwen. Sommige demonen blijven echter wel hard schreeuwen, maar als je hen lang en doordringend in de ogen kijkt, blijken ze misschien toch niet zo eng als je dacht. En wat belangrijker is: je kunt ze rond je laten hangen zonder dat je er al teveel door laat afleiden: er is meer om je heen: de zon, de wind, de golven, de zee, er zijn dolfijnen, vissen, walvissen, pinguïns, vliegende vissen….. Ook terwijl er nog wat demonen om je heen spoken, kun je genieten van de richting die je vaart.
Russ Harris heeft op zijn site veel informatie staan (ook in het Nederlands overig). Kijk bijvoorbeeld onder ‘non-english’ versions, bij ‘nederlands’ naar ‘de uitgebreide roos’, dat is een waardenverhelderingsoefening, die je ook zonder veel kennis van ACT voor jezelf kunt doen.
