Misschien ben je wel eens op een punt in je leven aangeland dat je denkt: 'ik weet niet meer wat ik moet doen'. Moet ik linksaf, moet ik rechtsaf? Moet ik dit doen, moet ik dat doen? Moet ik stoppen, moet ik doorgaan? Vanuit dat niet-weten-wat-te-doen kun je makkelijk de neiging krijgen om de moed op te geven, omdat de zaak onoplosbaar lijkt, en elke richting die je kiest de foute lijkt te zijn.
Op zo'n moment bevind je je in de wereld van de polariteiten. Goed of fout. Werk of privé. Doen wat je echt wilt, of doen wat verstandig is. Ruzie of harmonie. Rijkdom of armoede. Hart of hoofd. Je lijkt niet voor- of achteruit meer te kunnen, want de mogelijkheden die je voor je ziet zijn met elkaar in tegenstrijd.
Laatst was ik op een korte zenretraite onder leiding van monnik Jeroen Witkam, en hij legde uit hoe binnen de zentraditie studenten leren om met vraagstukken van deze aard om te gaan. Zenbeoefenaars noemen dergelijke vragen 'koans', dat zijn vragen die je met het gewone denken niet op kunt lossen. 'Wat is het geluid van één klappende hand?' is een bekende koan. Of: 'Wat is je oorspronkelijk gezicht voordat je ouders elkaar ontmoetten?' Of: 'Wat is de kleur van de wind?'
De bedoeling van het werken met deze koans is, dat zenstudenten na wanhopig proberen met het 'gewone denken' deze vraagstukken oplossen de handdoek in de ring gooien. Ze komen op het punt, dat ze niet meer weten wat ze moeten doen.
En precies op dat punt, als je niet meer weet wat je moet doen, als het gewone denken in elkaar stort, kan het antwoord op een dergelijke vraag uit onverwachte hoek aan je verschijnen. Een antwoord dat de polariteiten overstijgt en creatieve openingen biedt die je voorheen nog niet zag.
Dus als je op het punt staat in je leven of werk dat je niet meer weet wat je moet doen, is dat eigenlijk een heel goed teken. Met je gewone denken kom je er niet meer uit. Dus gooi de handdoek maar in de ring. Neem vakantie, ga de leegte in zoals zenstudenten doen. Zie je leven als een koan, in het vertrouwen dat juist in het niet-weten wijsheid schuilgaat, en dat door niet-denken frisse perspectieven zich kunnen openbaren.
Ik wens je een heel fijne zomertijd!
Simone
