Vorige week schreef ik over de schaakmetafoor uit de Acceptance and Commitment Therapy, en deze week werd ik tijdens het lezen van ‘De nieuwe aarde’ van Eckhart Tolle getroffen door dezelfde materie.
Tolle vertelt hoe hij op 29-jarige leeftijd zwaar depressief en angstig, op het suïcidale af was. Op een bepaald moment had hij de gedachte: ‘I can’t live with myself any longer’. (foto: www.flickr.com, fotograaf: Ronn Ashore)
Op dat moment viel er bij hem een kwartje. Als ‘ik’ niet langer met ‘mijzelf’ kan leven, dan zijn er kennelijk ‘twee’ van mij. Een ‘ik’, die niet langer met ‘mijzelf’ kan leven. De ‘ik’ in dit geval is de ervaring van ‘Ik ben’, die als het ware de ruimte is, waarbinnen gedachten, gevoelsgewaarwordingen en dergelijke plaatsvinden.
Op dat moment begon Tolle onderscheid te maken tussen ‘ik’ aan de ene kant, en zijn gedachten aan de andere kant. Hij werd als het ware wakker uit de onophoudelijke stroom negatieve gedachten die hem jarenlang geplaagd had.
Het denken is voor Tolle niet iets negatiefs: denken is een belangrijke verworvenheid, waar veel nuttigs mee gedaan kan worden. Maar veel gedachten (psychologen hebben het geloof ik zelfs over 98 a 99 procent!) bestaan uit terugkerende, automatische patronen, die niet zelden negatief gekleurd zijn. Dat is nog tot daar aan toe, aldus Tolle, maar zodra je je met die automatische gedachtenpatronen gaat identificeren, dan ben je de klos. Dan gaat ook je hele ervaringswereld mee in de negativiteit.
De kunst is dan ook om je niet te identificeren met je gedachten, om ‘jezelf’ niet samen te laten gevallen met je gedachtenproductie. En dat valt niet mee. We zijn zo gewend aan een non-stop pratende ‘stem-in-je-hoofd’, dat dat als normale toestand wordt ervaren.
Een eerste stap daarbij is je bewust worden dat je zo’n ‘stem-in-je-hoofd’ hebt. Of zelfs meerdere ‘stemmen- (of ‘ikken’) -in-je-hoofd’ (vanzelfsprekend niet te verwarren met ‘stemmen horen’ dat bij psychotische aandoeningen kan voorkomen). Het bewust worden van automatische gedachtenpatronen wil niet zeggen dat je er niet meer in terecht komt, maar er is een kans dat je, als je er middenin zit, opeens een helder moment hebt, en je realiseert: ‘er gaat weer een automatisch patroon met me op de loop’. Heel langzamerhand kunnen er zo kleine scheurtjes in het automatische patroon komen.
Kleine momentjes op de dag (als je bij de kassa staat te wachten, voor een rood stoplicht, of speciaal gecreëerde mini-meditatie-momentjes) kunnen je helpen om telkens een paar keer rustig in- en uit te ademen, en even ‘uit het denken’ en ‘in het nu-moment’ te komen.
Ook je bewust zijn van je lichaam, van de lichaamsgewaarwordingen die er elk moment zijn, helpen om kleine pauzetjes te creëren in de non-stop automatische gedachtestroom. Voel bijvoorbeeld eens een paar seconden wat je allemaal voelt in je handen.
Kijk voor video van Eckhart Tolle op Youtube
