Zij die het zeggen weten het niet,
Zij die het weten zeggen het niet
Dit zijn – zeer vrij vertaald – de eerste twee regels van de Tao Te Tsjing, het beroemde wijsheidsboek uit het Taoisme.
Woorden zijn onmachtig om dat éne, dat bijzondere uit te drukken. Zodra je eraan begint weet je al dat je gaat mislukken. Want dat éne laat zich niet vangen. Het ontsnapt elke keer aan je omschrijving. Woorden voelen banaal, ontoereikend.
En toch, misschien is het wel omdat wij mensen onstuitbare contactleggende wezens zijn, is de wereldliteratuur één grote poging om de bovenstaande twee regels van Lao Tze te weerleggen. Dichters, schrijvers en andere kunstenaars doen poging op poging om toch woorden te vinden om datgene wat niet in taal uitgedrukt kan worden zegbaar te maken. Ze kunnen het niet laten…
Gelukkig maar!
Wat zouden we anders een boel schitterende gedichten en romans zijn misgelopen.
Misschien is jouw werk ook doortrokken is van ‘dat éne’ – of je nu mensen begeleidt, teksten schrijft, reizen organiseert door een jou dierbaar land, mensen dingen leert, schoonheid schept, vernieuwing, verandering of transformatie faciliteert.
En wil je dat éne waardoor je werk gekleurd is uitleggen, dan sta je voor je het weet met je mond vol tanden. Want dat éne, daar zijn geen standaardformules voor. Misschien zijn ze er trouwens wel, maar als je ze gebruikt klinken ze dof en onwaar. Ze kunnen nooit dat éne uitdrukken, waar jij vol van bent.
Maar je staat vervolgens wel voor een dilemma. Want het er niet over hebben is ook geen optie. Zo kun je nooit uitleggen waarom jouw werk op die totaal eigen manier glanst en schittert.
Kus de dichter wakker
Er is een uitweg uit dit dilemma, en dat is je eigen taal gaan ontdekken en je eigen stem gaan vinden. Woorden gaan opdelven voor wat je bezielt. De dichter in jezelf wakker kussen en taal gaan vinden voor datgene wat eigenlijk niet uit te drukken is.
Om die dichter op weg te helpen een paar ideeën:
Schrijf zonder schroom en redigeer pas later
Twee functies die zich niet met elkaar laten combineren (althans niet in één zitting) zijn die van de vrije creatieve schrijver, en die van de kritische redacteur. De vrije creatieveling mag eerst! Geef je redacteur vrijaf, en pas nadat de vrije schrijver zijn woorden op papier heeft (en dat kan echt een tijd duren), mag de kritische redacteur gaan schrappen en schuiven.
Schrijf met pen en papier
Hoe heerlijk een tekstverwerker ook is, soms is het fijn om heel ouderwets met een pen te schrijven. Een tekstverwerker nodigt uit tot schrappen (de backspace-knop is zo ingedrukt), en voor je het weet zit je in je redacteur-modus.
Zet een wekker
De dichter-in-jou kan dichtklappen bij het idee van een oneindige hoeveelheid tijd. Zet een wekker, op tien of vijftien minuten. Schrijf zonder je pen van het papier af te halen door, tot de wekker gaat. Doe dit een dag later nog eens, en nog eens.
Vertrouw de redacteur
De redacteur-in-jou is de aangewezen persoon om de koppeling te maken van de stroom van vrije creatieve woorden (die op het eerste gezicht misschien kant noch wal lijkt te raken) naar krachtige woorden die je klanten begrijpen en inspireren.
Vertrouw de redacteur! Die weet goede vragen te stellen (‘Wat mist er nog? Wat zijn sterke passages? Waar moet ik schrappen?). Die heeft de kracht om de ‘hemelse’ bezielde woorden te verbinden met de aardse realiteit.
Wil je meer horen over dit onderwerp?
Donderdag 13 februari geef ik een gratis telefonische training 'Woorden voor de ziel van je werk'! Hieronder lees je er meer over. Van harte welkom!
Hartelijke groet!
Simone
Verantwoording foto: www.flickr, onder een creative commons license. Fotograaf: gregwake
