Een van de interessante, maar soms lastig te vatten aspecten van ACT is, dat het zich feitelijk niet zo druk maakt over of een gedachte waar is of niet. Wat telt is: is die gedachte bruikbaar? Helpt die je om een rijk, waardevol leven te leiden, of weerhoudt die je ervan? (foto www.flickr.com – fotograaf toffehoff)
Ik had hier laatst met iemand interessante gesprekken over: het is lastig om met dit aspect van ACT te werken. Onze diep ingebedde reactie is om met een negatieve gedachte ‘in gevecht’ te gaan, en jezelf te overtuigen, dat die negatieve gedachte ‘niet waar’ is.
Bijvoorbeeld: stel je voor, je denkt: ‘ik ben een mislukkeling, ik heb de afgelopen jaren helemaal niets voor elkaar gekregen, als ik denk aan alle kansen die ik heb laten liggen word ik helemaal niet goed!’. Misschien slik je deze gedachte voor zoete koek, en bezorgt ie je een heel somber, depressief en moedeloos gevoel. Misschien is er ook ‘iets’ in je dat zegt: ‘ja maar ho even. Ik heb de afgelopen jaren best wat gedaan, ook al is het misschien niet zoveel als ik had willen doen. Je hebt echt wel wat voor elkaar gekregen!’. Heel misschien voel je je eventjes iets beter, maar al gauw is er die andere kant die zegt: ‘Nou, noem je dat iets voor elkaar krijgen? Als ik om me heen kijk zijn al mijn vrienden veel verder gekomen dan ik’…. Etcetera, etcetera. De positieve kant ‘wint’ het nooit echt van de negatieve kant. Negatieve gedachten blijven nu eenmaal opkomen, en het gevecht blijft je vermoeien. Het blijft touwtrekken tussen de ene en de andere gedachte. Innerlijk kom je er niet uit of je gedachte nu waar is of niet.
ACT blijft helemaal uit dit gevecht. Het stelt zich niet de vraag: ‘is deze gedachte waar’? Maar: ‘is deze gedachte nuttig, bruikbaar voor een rijk, zinvol leven?. ACT probeert je te stimuleren om niet al je gedachten voor zoete koek te slikken, maar ze te onderzoeken op hun bruikbaarheid. Als er verontrustende gedachten in je opkomen, stel jezelf dan eens de volgende vragen:
- Is dit een oude gedachte? Heb ik deze al eerder gehoord? Heb ik er iets aan om er naar te luisteren?
- Helpt deze gedachte me effectief actie te ondernemen om mijn leven te verbeteren?
- Wat krijg ik ervoor terug als ik deze gedachte slik?
Misschien vraag je je af hoe je erachter komt of een gedachte bruikbaar is of niet. Je kunt jezelf dan de volgende vragen stellen:
- Helpt deze gedachte me om de persoon te zijn die ik graag wil zijn?
- Helpt deze gedachte me om het soort relaties op te bouwen dat ik graag wil hebben?
- Helpt deze gedachte me om contact te leggen met datgene wat voor mij echt waardevol is?
- Helpt deze gedachte me om op langere termijn en voluit geleefd, rijk en zinvol leven te creëren?’
(uit: Russ Harris, De valstrik van het geluk, p. 61)
ACT (Acceptance and Commitment Therapy) is een therapeutische methodiek die steeds meer binnen coaching wordt gebruikt. 22 september start ik een coachingstraject op basis van Mindfulness en ACT.
